Filologia Biblijna
Filologia to jedna z nauk humanistycznych, badająca język i literaturę kręgu cywilizacyjnego bądź narodu. Głównym przedmiotem jej badań jest tekst, a celem - jego komentarz i interpretacja. W przypadku naszych rozważań bardziej nas interesuje Filologia klasyczna (gr. – łac.) philologia classica, zamiłowanie do nauki klasycznej) - gałąź nauk humanistycznych zajmująca się badaniem języków klasycznych dla kultury europejskiej (zwanych w skrócie po prostu klasycznymi), to jest greki i łaciny. Filologia klasyczna zajmuje się przede wszystkim badaniem w oryginale arcydzieł literatury starożytnej. Obok zagadnień czysto językowych i literackich filologia klasyczna zajmuje się praktycznie wszystkimi aspektami historii, kultury, sztuki, wojskowości, techniki, handlu oraz zagadnieniami polityczno-socjologicznymi związanymi z obszarem i okresem oddziaływań języków klasycznych. W ramach filologii klasycznej istnieje również kilka specjalizacji: latynistyka, grecystyka i neolatynistyka, badająca dzieła pisarzy i filozofów nowożytnych. Wreszcie dochodzimy do sedna naszych rozważań, gdyż będziemy się zajmować Filologią Biblijną. W Encyklice DIVINO AFFLANTE SPIRITU Papież Pius XII tak mówi o Właściwym rozwoju studiów biblijnych: „...wnikliwe badania dawnego Wschodu, dokładniejsze studia nad pierwotnym tekstem Pisma św., rozleglejsza i dokładniejsza znajomość języków biblijnych oraz wschodnich, ogólnie biorąc, wywołały z Bożą pomocą ten skutek, że obecnie niejedno zagadnienie zostało całkowicie wyjaśnione z szeregu tych, które za naszego Poprzednika Leona XIII podnosili krytycy, stojący poza Kościołem, a nawet przeciwni mu, co do autentyczności, czasu powstania, nieskazitelności i wiarogodności ksiąg biblijnych. Egzegeci katoliccy używali tej samej naukowej broni, której nadużywali nieraz ich przeciwnicy, i podali takie wyjaśnienia, które z jednej strony zgodne są z nauką katolicką oraz z dawną tradycją, a z drugiej uchyliły trudności, jakie powstały czy to wskutek nowszych badań i odkryć, czy też tych, które starożytność pozostawiła nam nie rozwiązane. Tak więc doszło do tego, że wśród katolików ujawniło się ponownie zaufanie do autorytetu oraz historycznej wiarogodności Biblii, zachwiane nieco u niektórych wskutek wielu napaści. Owszem, nie brak nawet pisarzy również i wśród niekatolików, którzy przez spokojne, rzeczowe badania doszli do tego, że porzucili nowsze zapatrywania i przynajmniej w niejednym punkcie wrócili do dawniejszych. Tę zmianę położenia zawdzięcza się niestrudzonej pracy, do jakiej egzegeci katoliccy przyłączyli się z całych sił, nie dając odwieść się przez trudności i przeciwności, by wyniki dzisiejszych naukowych badań na polu archeologii, historii i językoznawstwa spożytkować w rozwiązaniu nowych zagadnień.”
Redakcja Starego Testamentu. Redaktorzy w oparciu o przekaz ustny i o mniejsze formy nadawali obecny kształt ksiąg ST. Notatki, listy, biografie, przekazy ustne były podstawą do redagowania. Czasami powstawały te same treści w formie poprawionej i uzupełnione. W czasie niewoli Babilońskiej 586 – 539 r. p.n.e. wzmogła się działalność wydawnicza, zostały utrwalone dzieła zwane Deuteronomistyczne od Ksiąg Jozuego po Księgi Królewskie, opisujące dzieje narodu Żydowskiego. Zazwyczaj były to odpisy, czyli teksty oryginalne wędrujące po wsiach. Wśród tekstów znalezionych w Qumram, zachowały się fragmenty ksiąg ST w odpisach z III wieku p.n.e. najliczniej reprezentowana jest księga Izajasza. Dla historii tekstu ważne jest stwierdzenie innego układu septua ginta. Świadczy to o tym że nie istniała jednolita forma Pisma Świętego. Do najstarszych fragmentarycznych zabytków należą pergaminowe filakterie z Murabbat, używane w prywatnej modlitwie, oraz papirus z Nash znaleziony w Egipcie z fragmentem dekalogu i Szema Israel. Również w Genizie Izraelskiej znaleziono fragmenty biblijne z VIII i IX w. po Chrystusie tekst hebrajski z księgi Syrakus. Pięcioksiąg Samarytański: Samarytanie uznali za natchnioną jedynie Torę i jej pięć ksiąg przekazują niezależnie od tradycji żydowskiej. Na ogół jest on zgodny z tekstem septua ginty. W najstarszych odpisach tekst nie jest ujednolicony , około 90 roku po Chrystusie nastąpiła dążność do jednoczesnego tekstu Biblii. Doszło do ustalenia Kanonu żydowskiego. Zapoczątkował tę dążność Rabin Józef Ben Akiba. Zniszczenie świątyni w 70r. i ostateczna klęska 135 r., sprawiły że jedynie Tora stała się świętością i znakiem w narodzie, odtąd kopiści stosują system spół-głosowy jako święte. Bardzo wcześnie zaczęto zliczać wiersze i dzielić na perykopy liturgiczne, ustalony tekst był przekazywany przez tradycję zwaną płotem ochronnym dla Tory.
Talmudyści.
Po upadku postania Bar Kochby w 135 roku wiele uczonych wyemigrowało do Babilonu , gdzie było centrum nauki rabinistycznej w II i III w. Po Chrystusie powstała Miszna, w IV i V w. Gemara i wtedy powstaje Talmud. Ustalono zasady kopiowania ksiąg świętych, w każdej kolumnie można było poprawić do trzech błędów, przy większej ilości błędów składano je w Genizie ze zużytymi księgami na tzw. cmentarzysku.
Masoreci
Po upadku w Babilonii, w Rabinii powstają w VIII wieku szkoły rabinackie np. Rabinada, w których wiadomości o stanie tekstu świętego i uwagi, pisano na marginesie, bądź na tyle księgi, głównym zadaniem jednak było wprowadzenie samogłosek. Wydania drukowane pojawiły się w końcu XV wieku, biblię Masorecką wydał Felix Fraton, u Bomberga w Wenecji początek XVI w. Na nowo opracował biblię Jakub ben Chajjim, i to wydanie uznano jako textus receptus aż do XX wieku. W XX w. Kittel wydał III wydanie Biblii hebrajskiej, wprowadzł zamiast Tekstus receptus tekst Ben Aschera , Leningradzki. Ostatnie wydanie krytyczne ma skrót BHS zakończoną w 1979 roku , zawiera nowy aparat krytyczny.
Języki Biblijne:
hebrajski
aramejski
grecki
Języki semickie kulturowo im pokrewne:
syryjski
arabski
akkadyjski
ugarycki. |
