Czterdziestnica, czyli czas czterdziestodniowego postu.
Tablice z przykazaniami otrzymał Mojżesz dopiero po odbyciu czterdziestodniowego postu. Przez 40 dni pościli Eliasz, Daniel i Niniwici. Przez 40 dni padały dżdże podczas Potopu. Przez 40 lat żywili się Izraelici manną na puszczy. Okres czterdziestodniowego postu to okres zbawienia, obfity w łaskę czas doskonałego oczyszczenia się, odnowienia na duchu, czas rozpamiętywania Męki i śmierci ofiarnej Odkupiciela, czas przygotowania się na duchowe zmartwychwstanie z Chrystusem.
Środa Popielcowa.
Wszystkie dni powszednie w tym okresie mają swe osobne formularze Mszalne z osobną na końcu Oracyą za lud. Podczas Mszy uroczystych w tym okresie asystują Dyakon i Subdyakon bez dalmatyki.Przede Mszą odbywa się święcenie popiołu, zyskane z gałązek drzewa oliwnego, albo z innego drzewa, poświęconego jednak w przeszłoroczną Niedzielę Palmową. Po Nonie czyli odmówieniu ostatniego chóru brewiarza, odmawia Kapłan cztery pełne znaczenia modlitwy i poświęca przytem popiół, symbol żałoby i boleści, świadectwo znikomości i ułomności rzeczy stworzonych. Po dokonanem poświęceniu przystępuje pierwszy z kleru do ołtarza i posypuje popiołem tonsurę celebrującego Kapłana, a ten posypuje popiołem następnie głowy innych księży i zebranych wiernych mówiąc przytem każdemu: „Memento homo, quia pulvis es in pulverem reverteris”, co oznacza: „Pamiętaj człowiecze, że prochem jesteś i w proch się obrócisz.”
Modlitwa Kościelna.
Umocnij Panie, wiernych Twych, by rozpoczęli ten święty post z należnem nabożeństwem i dokonali go ku zbawieniu swemu. Przez Jezusa Chrystusa Pana naszego. Amen.
Epistoła (czytanie) (Joel. 2, 12-19).
Przeto mówi Pan: Nawróćcie się do mnie ze wszystkiego serca waszego, w poście i w płaczu i w żalu. Rozdzierajcie serca Wasze, a nie szaty Wasze, a nawróćcie się do Pana Boga Waszego; bo dobrotliwy i miłosierny jest, cierpliwy i mnogiego miłosierdzia, łacny do ubłagania nad złością i kający się złego. Kto wie, jeśli się nie wróci i odpuści i zostawi po Sobie błogosławieństwo, obiatę i mokrą ofiarę Panu Bogu Waszemu? Trąbcie w trąbę na Syonie, poświęćcie post, zwołajcie gromadę. Zgromadźcie lud, poświęćcie kościół, zbierzcie starce, zbierzcie dzieci i niemowlęta; niech wynijdzie oblubieniec z komory Swej, a oblubienica z komnaty Swej. Między przysionkiem a ołtarzem płakać będę kapłani, słudzy Pańscy, i będą mówić: Przepuść, Panie, przepuść ludowi Twemu, a nie daj dziedzictwa Twego na hańbę, żeby nad niem poganie panowali. Przecz mówią między narody: Gdzież jest Bóg ich? Żalem zdjęty jest Pan nad ziemią Swą i przepuścił ludowi Swemu. I odpowiedział Pan i rzekł ludowi swemu: oto Ja poślę wam pszenicę i wino i oliwę, nasyćcie się niemi, a nie dam was więcej pośmiewiskiem między narody.
Ewangelia. Mateusz 6, 16-21
W owym czasie rzekł Jezus do uczniów Swoich: Gdy pościcie, nie bądźcie, jako obłudnicy, smętnymi; bo ci twarze swoje niszczą, aby się ludziom zdali poszczącymi. Zaprawdę, powiadam wam iż wzięli zapłatę swoją. Ale ty kiedy pościsz, namaść sobie głowę i umyj oblicze twoje, abyś się nie okazał ludziom iż pościsz, ale Ojcu twemu, który jest w skrytości; a Ojciec twój, który widzi w skrytości, odda tobie. Nie skarbcie sobie skarbów na ziemi, gdzie mól i rdza psuje i gdzie złodzieje wykopują i kradną; ale skarbcie sobie skarby w niebie, gdzie ani mól, ani rdza nie psuje i gdzie złodzieje nie wykopują ani kradną. Albowiem gdzie jest twój skarb, tam jest i serce twoje.
O ile myślą przewodnią Mszy w Środę Popielcową jest: ”Postanów i błagaj u Boga, byś w duchu Jezusa Chrystusa rozpoczął i wypełniał ten czas pokuty i walki”, to myśl czwartku dnia następnego da się sformułować tak: Oto jak gotowym jest Pan (Introit, Offetorium, Komunia) do wysłuchania wiernych i kornych modłów”.
Epistoła (czytanie) dnia tego stawia nam przed oczy śmiertelnie chorego Ezechiasza, Ewangelia wierzącego setnika, który wybłagał cudowne uzdrowienie dla swego syna paralityka.
Modlitwa Kościelna.
Boże, którego ludzie grzechami obrażają, a pokutą znowu przejednywają, wysłuchaj łaskawie modlitwę ludu Twego, który upada przed Tobą na twarz w głębokiej pokorze. Odwróć od nas bicz gniewu Twego, na jaki zasłużyliśmy przez grzechy nasze. Przez Jezusa Chrystusa Pana naszego. Amen.
Myślą przewodnią Mszy piątkowej jest: Jeśli chcesz Boga przebłagać, czyń to w miłości (Epistoła, Ewangelia, postkomunia) i z serca (Oracya, Sekreta).
W Epistole (czytaniu) wzywa Izajasz do wytrwałych modłów. Ewangelia zawiera ustęp z kazania na Górze (Mat. 5), traktujący o miłości i jałmużnie.
Modlitwa Kościelna.
Prosimy Cię Panie, niech łaska Twa i dobrotliwość towarzyszą Postowi, jaki rozpoczęliśmy byśmy nie tylko ciałem, ale i sercem czystem go przestrzegali. Przez Jezusa Chrystusa Pana naszego. Amen.
We wielu Dyecezyach wprowadzone są zwłaszcza w piątki Wielkiego Postu szczególniejsze Święta Męki Pańskiej.
Święto modlitwy Chrystusa – wtorek po siedemdziesiątnicy.
Pamiątka Męki Chrystusa – wtorek po sześćdziesiątnicy.
Święto korony cierniowej – piątek po Środzie Popielcowej.
Święto włóczni i gwoździ – piątek pierwszego tygodnia Postu.
Święto św. Chusty grobowej – piątek drugiego tygodnia Postu.
Święto św. Pięciu Ran – piątek trzeciego tygodnia Postu.
Święto Najświętszej Krwi – piątek czwartego tygodnia Postu.
Msza w sobotę po Popielcu zawiera myśl:Ufaj (Introit i Ewangelia), Pan jest przy Tobie i będzie ci zawsze pomocą i odpocznieniem (Oracya, Epistoła, Granduał). Introit wzięty z Psalmu 29, Epistoła z Izajasza 58,6, Graduał z Psalmu 26. w Ewangelii (Mar. 6,47) jest mowa o pojawieniu się Jezusa w łódce wieczorem, uspokojeniu uczniów i cudownych uzdrowieniach. Offetorium z Psalmu 118, komunia z Psalmu 2.
Modlitwa Kościelna.
Panie, przychylnym się okaż naszym kornym błaganiom i daj nam łaskę, abyśmy ten Post uroczysty, ustanowiony dla dobra ciała i duszy, wypełnili z prawdziwem nabożeństwem i niesłabnącą gorliwością. Przez Jezusa Chrystusa Pana naszego. Amen.
opr. Piotr Blachowski |
