AD Pascendum
MOTU PROPRIO
OJCA ŚWIĘTEGO PAWŁA VI
"AD PASCENDUM"
PROMULGUJĄCE PRZEPISY DOTYCZĄCE DIAKONATU*
DLA PASTERZOWANIA (AD PASCENDUM) ludem Bożym i ustawicznego tego ludu pomnażania ustanowił Chrystusa Pan w Kościele rozmaite posługi, mające na celu dobro całego Ciała .
Wśród tych posług już od czasów apostolskich szczególne miejsce zajmuje Diakonat, który był zawsze w Kościele w dużym poważaniu. Zaświadcza o tym wyraźnie św. Paweł Apostoł, zarówno w liście do Filipian, gdzie pozdrawia nie tylko biskupów, ale również i diakonów (por. Flp 1, 1), jak i w liście do Tymoteusza, w którym omawia przymioty i cnoty, wymagane do godnego sprawowania przez nich posługi diakońskiej (por, 1 Tm 3, 8-13).
Następnie starożytni pisarze kościelni, podkreślając godność diakonów, akcentują jednocześnie przymioty ducha i charakteru, wymagane do sprawowania tej posługi, a mianowicie wierność względem Chrystusa, nieskazitelność życia, posłuszeństwo biskupowi.
Św. . Ignacy Antiocheński stwierdza, że funkcja diakona jest niczym innym, jak "posługą Jezusa Chrystusa, który przed wiekami był u Ojca, a na końcu objawił się" , Zauważa zaś przy tym: ·”Jest rzeczą konieczną, ażeby diakoni podobali się każdemu we wszystkim, Nie są bowiem sługami (diakonami) pokarmów i napojów, lecz szafarzami Kościoła Bożego” .
Św. Polikarp Smyrneński upomina diakonów, ażeby byli powściągliwi we wszystkim, miłosierni, uprzejmi, postępując za przykładem Pana, który stał się sługą wszystkich" . Autor "Nauki Apostołów·, przypominając słowa Chrystusa: "kto by między wami chciał się stać wielkim, niech będzie waszym sługą" (Mt 20, 26-27), takie napomnienie kieruje pod adresem diakonów: "Tak więc i wy, diakoni, powinniście czynić, ażeby, gdy zajdzie potrzeba, kłaść życie za brata swego przez wasze posługiwanie. Jeżeli bowiem Pan nieba i ziemi nam służył oraz wszystko dla nas wycierpiał i zniósł, to czy nie powinniśmy tego tym bardziej czynić dla braci, skoro jesteśmy Jego naśladowcami i Jego miejsce zajmujemy ?
Ponadto autorzy pierwszych wieków, podkreślając znaczenie posługi diakońskiej, jednocześnie szeroko omawiają wielorakie i ważne obowiązki powierzane diakonom. Wspominają również wyraźnie o powadze, jaką cieszyli się diakoni w chrześcijańskich wspólnotach oraz o ich wielkim wkładzie w apostolskie dzieło Kościoła. Określało się diakona jako "ucho biskupa, jego usta, serce i duszę " , Diakon był do dyspozycji biskupa w tym celu, ażeby służyć całemu ludowi oraz mieć troskę o chorych i biednych , Słusznie przeto nazywano diakona "miłośnikiem sierot, ludzi pobożnych, opiekunem wdów, gorliwcem w sprawach duchowych, miłośnikiem dobra . Zlecano ponadto diakonowi zanoszenie Eucharystii chorym leżącym w domu , udzielanie chrztu , wspomaganie biskupa w głoszeniu słowa Bożego, zgodnie z jego wolą i w zależności od niego.
Tak więc diakonat zajaśniał cudownie w Kościele i dał jednocześnie wspaniałe świadectwo miłości względem Chrystus a i braci przez wypełnianie dzieł miłosierdzia , sprawowanie świętych czynności , jak również wykonywanie posług duszpasterskich .
Ci zaś, którzy mieli być prezbiterami, wykonując diakońską posługę, okazywali swoją biegłość i osiągnięcia w pracy oraz zdobywali przygotowanie, potrzebne do wypełniania kapłańskich i pasterskich posług.
Z biegiem czasu zmieniła się dyscyplina dotycząca tego święcenia. Nabrał większej mocy zakaz udzielania święceń z pominięciem kolejnych stopni, ale też powoli zmniejszała się liczba tych, którzy woleli pozostać diakonami przez całe życie, niż przyjmować dalsze święcenia. W ten sposób doszło do tego, że w Kościele Łacińskim zanikł prawie całkowicie diakonat stały. Można by np. wspomnieć postanowienia Soboru Trydenckiego, który zamierzał przywrócić święcenia wyższe, zgodnie z ich własną naturą, tak jak były pojmowane w pierwotnym Kościele . Dopiero jednak znacznie później dojrzała myśl, aby to ważne święcenie wyższe zostało przywrócone jako prawdziwie odrębny stały stopień święceń. Do sprawy tej nawiązał krótko nasz Poprzednik śp. Pius XII . Wreszcie dopiero Sobór Watykański II zadośćuczynił prośbom i życzeniom, aby tam, gdzie będzie tego wymagało dobro dusz, przywrócić diakonat stały, stanowiący jakby formę święcenia pośredniego między wyższymi stopniami a pozostałym ludem Bożym, jakby wykładnik potrzeb i życzeń chrześcijańskich Wspólnot, jako przypomnienie służby czyli diakonii Kościoła w chrześcijańskich wspólnotach lokalnych, znak lub tajemnicę (sakrament) samego Chrystusa Pana, który "nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć" (por. Mt 20, 28).
Z tej to racji w czasie trzeciej sesji Soboru, jaka miała miejsce w październiku 1964 roku, zatwierdzili Ojcowie zasadę dotyczącą odnowy Diakonatu. W następnym miesiącu listopadzie została promulgowana Konstytucja dogmatyczna "Lumen Gentium", której artykuł 29 precyzuje główne sprawy związane z tym stanem: "Na niższym szczeblu hierarchii stoją diakoni, na których nakłada się ręce nie dla kapłaństwa, lecz dla posługi". Umocnieni bowiem łaską sakramentalną, w posłudze liturgii, słowa i miłości służą ludowi Bożemu w łączności z biskupem i jego prezbiterium .
Na temat zaś stabilności na tym stopniu święceń, ta sama Konstytucja stwierdza: „Ponieważ te obowiązki (diakonów), nader konieczne dla życia Kościoła, z trudem tylko mogą być spełniane w wielu okolicach przy obowiązującej dziś dyscyplinie Kościoła łacińskiego, dlatego można będzie m przyszłości przywrócić diakonat jako właściwy i trwały stopień hierarchiczny" .
Jednakże przywrócenie stałego Diakonatu domagało się głębszego rozważenia (przeanalizowania) uchwał soboru oraz podjęcia dojrzałej decyzji na temat prawnej pozycji diakona, zarówno celibatariusza, jak i związanego małżeństwem. Równocześnie zaistniała konieczność dostosowania do współczesnych warunków tego wszystkiego, co dotyczy diakonów przygotowujących się do kapłaństwa i to w ten sposób, ażeby wykonywanie diakonatu było rzeczywiście taką próbą życia, dojrzałości i zdatności do podjęcia kapłańskiej posługi, jakiej domagała się dawna dyscyplina od kandydatów do prezbiteratu.
Z tej to racji wydaliśmy w dniu 18 czerwca 1967 roku, z własnej inicjatywy Pismo ·Apostolskie, zaczynające się od słów: „Sacrum Diaconatus Ordinem", w którym zostały zawarte odpowiednie przepisy kanoniczne dotyczące diakonatu stałego .Dnia zaś 17 czerwca następnego roku Apostolską Konstytucją "Pontificalis Romani Recognitio" zatwierdziliśmy nowy obrzęd
święceń Diakonatu, Prezbiteratu i Biskupstwa, określając równocześnie materię i formę tych święceń.
Teraz zaś, czyniąc dalszy krok naprzód, sądzimy, że w tym samym dniu, w którym promulgujemy Pismo Apostolskie "Ministeria quaedam", należy wydać przepisy dotyczące Diakonatu. Pragniemy ponadto, by kandydaci do diakonatu wiedzieli, jakie posługi winni wykonywać przed przyjęciem kapłaństwa oraz kiedy i w jaki sposób mają podjąć obowiązki celibatu i modlitwy liturgicznej.
Ponieważ wejście do stanu duchownego przesuwa się obecnie do diakonatu, stąd zostaje zniesiony obrzęd pierwszej tonsury, przez który człowiek świecki stawał się duchownym.
Wprowadza się jednak w związku z tym nowy obrzęd, w którym ten, kto pragnie przyjąć Diakonat lub Prezbiterat, wyjawia publicznie swoją wolę ofiarowania się Bogu i Kościołowi dla wykonywania przyjmowanych święceń Kościół ze swej strony przyjmuje tę ofiarę, a tego, który ją składa, wybiera i wzywa, by przygotował się do przyjęcia święceń. W ten też sposób zostaje on prawnie włączony do grona kandydatów do Diakonatu i Prezbiteratu.
Ze szczególnej zaś racji jest rzeczą stosowną, by posługi Lektora i Akolity były powierzane tym, którzy jako kandydaci do kapłaństwa pragną w sposób specjalny oddać się Bogu i Kościołowi. Kościół bowiem - który "nie przestaje brać i podawać wiernym chleb żywota tak ze stołu słowa Bożego, jak i Ciała Chrystusowego" - sądzi, że jest rzeczą bardzo wskazaną, ażeby kandydaci do kapłaństwa dostrzegli z bliska, zarówno przez studium, jak i przez stopniowe wykonywanie posługi słowa i ołtarza, ten potrójny aspekt kapłańskiej funkcji i uczynili go przedmiotem swoich rozważań. Dzięki temu autentyczność posługi ujawni się z największą skutecznością. Kandydaci bowiem winni przystępować do świeceń świadomi w pełni swojego powołania "płomienni duchem, pragnąc służyć Panu wytrwali w modlitwie, zaradzający potrzebom świętych" (Dz 12, 11-13).
Tak więc po dojrzałej rozwadze - zasięgnąwszy zdania osób biegłych, po skonsultowaniu się z Konferencjami Biskupimi i rozważeniu ich wniosków, jak również porozumiawszy się z Naszymi Czcigodnymi Braćmi członkami zainteresowanych Kongregacji - Naszą Apostolską władzą zarządzamy, co następuje, odwołując - o ile i na ile to konieczne - przepisy obowiązującego obecnie Kodeksu Prawa Kanonicznego. Zamieszczone poniżej przepisy promulgujemy niniejszym pismem.
I.
a) Wprowadza się obrzęd dopuszczenia do grona kandydatów do Diakonatu i Prezbiteratu. Warunkiem wspomnianego dopuszczenia jest dobrowolna prośba zainteresowanego, sporządzona własnoręcznie i podpisana, jak również zgoda kompetentnego przełożonego kościelnego wyrażona na piśmie, mocą której dokonuje się wybór ze strony Kościoła.
Profesi zakonów kleryckich, zamierzając przyjąć Prezbiterat, nie podlegają temu obrzędowi.
b) Kompetentnym przełożonym dla wyrażenia zgody jest ordynariusz (a więc biskup, a w kleryckich instytutach doskonałości, wyższy przełożony). Można przyjąć tych, którzy dadzą oznaki prawdziwego powołania, a wyróżniając się dobrymi obyczajami - nie mając przy tym braków umysłowych czy fizycznych - pragną poświęcić swoje życie Kościołowi na chwałę Bożą i dla dobra dusz. Jeżeli chodzi o tych, którzy przygotowują się do diakonatu przejściowego, to powinni ukończyć przynajmniej dwudziesty rok życia i rozpocząć studia teologiczne.
c) Z chwilą urzędowego przyjęcia kandydat (do święceń) obowiązany jest troszczyć się w sposób szczególny o swoje powołanie oraz pracować nad jego ugruntowaniem. Nabywa też prawo do otrzymania koniecznych pomocy duchowych, dzięki którym mógłby pielęgnować swoje powołanie i okazać bezwarunkowe posłuszeństwo woli Bożej .
II. Kandydaci do diakonatu - zarówno stałego jak i przejściowego - oraz do prezbiteratu obowiązani są przyjąć posługi lektora i akolity, chyba , że już je przyjęli, oraz wypełniać je przez pewien czas, aby w ten sposób lepiej przygotować się do przyszłej posługi słowa i ołtarza.
Dyspensowanie wspomnianych kandydatów od przyjęcia tych posług jest zarezerwowane Stolicy Apostolskiej.
III. Ordynariusz (tj; biskup, a w kleryckich Instytutach doskonałości wyższy przełożony) dokonują obrzędu dopuszczenia do grona kandydatów do Diakonatu i Prezbiteratu oraz powierzenia wspomnianych poprzednio posług,
IV. Należy zachować odstępy czasu, ustalone przez Stolicę Apostolską lub Konferencje Biskupie, między udzielaniem - co powinno mieć miejsce w czasie studium teologii - posług Lektoratu i Akolitatu, jak również między Akolitatem a Diakonatem.
V, Kandydaci do Diakonatu mają złożyć przed święceniami ordynariuszowi (tj. biskupowi, a w kleryckich instytutach doskonałości wyższemu przełożonemu) oświadczenie sporządzone własnoręcznie i podpisane, w którym stwierdzają, że święcenia zamierzają przyjąć świadomie i dobrowolnie.
VI. Dobrowolne podjęcie celibatu, czynione ze względu na Królestwo niebieskie, oraz obowiązek zachowania go dotyczący kandydatów do kapłaństwa oraz osób nie żonatych pragnących przyjąć diakonat, związane są obecnie z Diakonatem. Publiczne podjęcie celibatu wobec Boga i Kościoła - obowiązujące także zakonników - winno być dokonane w specjalnym obrzędzie poprzedzającym święcenia diakońskie. Podjęty u ten sposób celibat stanowi małżeńską przeszkodę zrywającą.
Również diakoni żonaci, na podstawie tradycyjnej dyscypliny kościelnej są niezdolni - po śmierci żony - do zawarcia ponownego małżeństwa .
VII .
a) Diakoni przygotowujący się do prezbiteratu nie mogą być święceni przed ukończeniem kursu studiów, określonego przepisami Stolicy Apostolskiej
b) Gdy chodzi o zakres studiów teologicznych, które winny poprzedzić święcenia diakonów stałych, to Konferencje Biskupie mają wydać - biorąc pod uwagę miejscowe warunki - obowiązujące normy, przedstawiając je do zatwierdzenia Kongregacji Nauczania Katolickiego.
VIII. Zgodnie z zarządzeniem Wprowadzenia Ogólnego do Liturgii uświęcenia czasu (nn. 29-30):
a) Diakoni przygotowujący się do prezbiteratu obowiązani są na mocy samych święceń do sprawowania Liturgii uświęcenia czasu·
b) jak najbardziej wypada, ażeby diakoni stali odmawiali codziennie przynajmniej część Liturgii uświęcenia czasu, określoną przez Konferencję Biskupią.
IX Wejście do stanu duchownego oraz inkardynacja do określonej diecezji dokonują się przez same święcenia diakońskie
X. Kompetentne Dykasterium Kurii Rzymskiej ogłosi w najbliższym czasie obrzęd dopuszczenia do grona kandydatów do Diakonatu i Prezbiteratu, jak również obrzęd dobrowolnego podjęcia celibatu.
ZARZĄDZENIE PRZEJŚCIOWE
Kandydaci do sakramentu kapłaństwa, którzy przed ogłoszeniem niniejszego Pisma przyjęli tonsurę, zachowują wszystkie obowiązki, prawa i przywileje duchownych; ci zaś, którzy przyjęli subdiakonat, mają zachować związane z nim obowiązki dotyczące czy to celibatu, czy Liturgii uświęcenia czasu; jednakże obowiązani są do ponownego podjęcia celibatu w sposób publiczny wobec Boga i Kościoła w nowym specjalnym obrzędzie, poprzedzającym święcenia diakońskie.
Zatwierdzamy wszystko, co zostało zarządzone niniejszym Pismem, Wydanym z własnej inicjatywy, odwołując jakiekolwiek przeciwne przepisy. Zarządzamy ponadto, by promulgowane tutaj przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 1973 roku.
Dan w Rzymie, u Św. Piotra, dnia 15 sierpnia, tj. w uroczystość Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny 1972 r. , w dziesiątym roku Naszego Pontyfikatu.
PAWEŁ VI PAPIEŻ |
